Interessant artikel gevonden
zie: http://www.scienceguide.nl/article.asp?articleid=103925
Het wil er maar moeilijk in bij mensen: als je voor een belangrijke beslissing staat, heeft het niet zo veel zin om lang na te denken. Sterker nog: vaak nemen we onnadenkend betere beslissingen dan na welbewust de voors en tegens afwegen. ‘Het belang van bewust denken en handelen wordt overschat’, stelt Ap Dijksterhuis, hoogleraar Sociale psychologie aan de Radboud Universiteit.
Zijn onderzoek verzekert hem er keer op keer van: het onbewuste van mensen is veel belangrijker. Eind september staat het onbewuste dan ook terecht in de schijnwerpers, tijdens de wetenschapsavond ‘Buiten Bewustzijn’ die de Radboud Universiteit samen met LUX Nijmegen organiseert.
Sociaal psycholoog Ap Dijksterhuis doet al een jaar of tien onderzoek naar het belang van het onbewuste. Dat leverde hem onder meer in 2005 een Early Career Award van de American Psychological Association op. Ook ontving hij in dat jaar een VICI-subsidie van NWO, waarmee hij gedurende vijf jaar een onderzoeksgroep van zeven personen aan het werk kan houden. En half oktober verschijnt zijn boek Het slimme onbewuste, waarin hij voor een breed publiek uiteenzet hoe belangrijk het onbewuste is. Want Dijksterhuis weet het zeker: dat belang is een stuk groter dan menig mens graag voor zichzelf wil toegeven. ‘Het idee dat het bewuste rationeel is en het onbewuste irrationeel, is diepgeworteld. Maar soms zijn onbewuste intuïtieve processen veel redelijker. Dat wil zeggen: ze corresponderen vaak veel meer met wat goed voor je is.’
Bewust beslissen is razend moeilijk
Dijksterhuis’ belangrijkste bevinding: het bewuste denken zit ons onbewuste denken in de weg. Bewust en rationeel beslissen bijvoorbeeld kan razend moeilijk zijn. Om dat goed te doen, zouden mensen beter moeten zijn in verbanden zien (als dit, dan dat), belangen tegen elkaar afwegen, kansen inschatten en irrationele voorkeuren negeren.
‘Het is gek: 99 procent van ons gedrag wordt door onbewuste processen veroorzaakt. En toch kan die ene procent bewust nadenken ons op het verkeerde spoor zetten.’ Volgens Dijksterhuis komt dat doordat écht bewust nadenken zoveel van de hersencapaciteit vergt, dat mensen al snel overgaan tot stereotyperen, vuistregels hanteren en samenvatten. Wat tot de ‘verkeerde’ uitkomst kan leiden. ‘In ons onderzoek hebben we gekeken naar hoe mensen beslissen over de aankoop van dingen, variërend van ovenwanten tot een huis. Juist de meest complexe beslissingen blijk je beter onbewust te kunnen nemen. Dan ben je er langer tevreden over.’
Theory of unconscious thought
Als Dijksterhuis het heeft over onbewust beslissen, dan bedoelt hij niet dat je helemaal nergens over na hoeft te denken, geen informatie hoeft te vergaren en alleen op je gevoel af zou moeten gaan. ‘Onbewust nadenken’ werkt het beste, beschreef hij in 2006 in een publicatie in Science. In de ‘theory of unconscious thought’ gun je je onbewuste de tijd om bewuste informatie te verwerken, in zich op te nemen, terwijl je wat anders doet.
‘In dat Science-artikel beschreven we onder meer een experiment waarbij twee groepen een keuze moesten maken uit vijf artikelen, posters in dit geval, om aan te schaffen. De ene groep mocht kijken, nadenken en de knoop doorhakken; de andere groep keek, dacht na, ging wat anders doen en moest vervolgens beslissen. De laatste groep was weken nadien tevredener over hun aanschaf dan de eerste groep. Dat is subjectief gezien een betere beslissing, maar we hebben ook experimenten gedaan waarbij objectief vast te stellen is wat een betere beslissing is, bijvoorbeeld bij het voorspellen van sportuitslagen.
Daarnaast hebben we onderzoek gedaan naar creativiteit, ook een functie waarbij onbewuste processen een belangrijke rol spelen. Iedere wetenschapper kan het beamen: je leest en studeert, maar de écht creatieve gedachte komt pas als je niet meer bewust met de stof bezig bent. Op de fiets. In bad. Einstein zei het al, Newton ook: echte creativiteit kun je niet afdwingen, die komt spontaan.’
Nutteloze verkoopargumenten
Dát onbewust nadenken werkt, daarvan is Dijksterhuis overtuigd. Nu nog erachter zien te komen: hoe dan? Dat is niet alleen interessant voor sociaalpsychologen, maar bijvoorbeeld de gemiddelde verkoper zou het ook wel willen weten: ‘Iemands gedrag sturen kan niet door je uitsluitend te richten op het bewuste, met argumenten. Maar wat is het in dat onbewuste dat iets anders wil? Als je daar achter kan komen, kun je verder. Uit ons onderzoek blijkt dat het misschien wel meer de moeite waard is om je in die onbewuste drijfveren te verdiepen dan je redelijke argumenten nog maar eens op te poetsen en uit te venten.’
Geen opmerkingen:
Een reactie posten